Γενικές σκέψεις για τη μετάδοση του ιού
Είναι μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδος για όλους μας, προσπαθώντας να συνεχίσουμε την καθημερινότητά μας, αλλά και να προστατευτούμε συγχρόνως από τον κορωνοιό. Ο ιός αυτός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε με ποιον τρόπο μεταδίδεται, ώστε να καταλάβουμε καλύτερα τι μας προσφέρουν και πόσο σημαντικά είναι τα μέτρα που παίρνουμε.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί όχι μόνο όταν βήχουμε η φταρνιζόμαστε, αλλά ακόμα και μέσω της απλής ομιλίας, του τραγουδιού ή της δυνατής φωνής. Ο ιός μεταδίδεται με σταγονίδια που μπορούν να φτάσουν έως και 1.5-2 μέτρα μακριά,. Μάλιστα τα σταγονίδια θα μπορούσαν να φτάσουν και πιο πολλά μέτρα μακριά αν όλα τα παραπάνω γίνουν με πιο μεγάλη δύναμη- ίσως και τα 7 μέτρα. Τα σταγονίδια αυτά μεταφέρονται είτε απευθείας στο ρινοφάρυγγα (μύτη και στόμα) είτε στα μάτια, και στη συνέχεια μπαίνουν στον οργανισμό του δέκτη, είτε πέφτουν σε κάποια επιφάνεια και στη συνέχεια ο καθένας μπορεί να την ακουμπησει και να μεταφέρει τον ιό στο στόμα, τη μύτη ή και μάτια του.
COVID CLOUD: Κάτι επίσης πολύ σημαντικό με τον ιό αυτό είναι ότι δεν μεταδίδεται μόνο με σταγονίδια, αλλά και αερογενώς. Σύμφωνα με μελέτες, τα αερολύματα αυτά μπορούν να παραμείνουν στον αέρα/περιβάλλον για 2-3 ώρες. Γι’ αυτό είναι σημαντικό, ιδίως μέσα σε κλειστούς χώρους να φοράμε συνέχεια τη μάσκα μας, να μην την βγάζουμε.
Μέτρα πρόληψης
Τα μέτρα πού θα πρέπει να παίρνουμε, όπως γνωρίζουμε όλοι, είναι:
α) η ορθή χρήση μάσκας και η τήρηση αποστάσεων (1.5-2 μέτρα)- μέτρα που προστατεύουν εμάς αλλά και τους άλλους
β) η σωστή υγιεινή τών χεριών
γ) ο καλός αερισμός
δ) η αποφυγή συνωστισμου.
Τα μέτρα αυτά δουλεύουν αθροιστικά όμως, και πρέπει να τα εφαρμόζουμε στο σύνολό τους, με προσοχή και με σκέψη. Άρα, όπως καταλαβαίνουμε, αυτό σημαίνει ότι η χρήση μάσκας δεν είναι αρκετή από μόνη της για να προστατευτούμε απο τον κορωνοιό, και εάν παραδείγματος χάρη, είμαστε σε πολύ κοντινή απόσταση από κάποιον που είναι φορέας, ή επίσης αν τα χέρια μας έχουν κορονοϊό και ακουμπήσουμε τη μάσκα μας, το πρόσωπό μας ή τα μάτια μας μπορεί να μολυνθούμε. Θα πρέπει λοιπόν, να δίνουμε μεγάλη προσοχή ώστε να εφαρμόζουμε τα μέτρα σωστά και όλα μαζί. Ίσως να μας φαίνεται δύσκολο να κάνουμε τόσες πολλές κινήσεις μαζί, αλλά, αν τις κάνουμε σωστά καθημερινά, και με επίγνωση, σταδιακά θα μας φανεί πιο εύκολο.
Ποιους μολύνει ο κορωνοιός;
Είναι γνωστό ότι ο SARS CoV-2 μπορεί να μολύνει όλους ανεξαρτήτου ηλικίας- από τα βρέφη, μέχρι τους ενήλικες. Αν και τα μικρότερα παιδιά συνήθως παρουσιάζουν λιγότερα ή και καθόλου συμπτώματα σε σχέση με τα πιο μεγάλα παιδιά και τούς ενήλικες, αυτό δεν σημαίνει ότι τα παιδιά δεν κουβαλάνε τον ιό και δεν μπορούν να τον μεταδώσουν. Κάποιες πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά κουβαλάνε το ίδιο ιικό φορτίο που έχουν οι μεγάλοι και ότι ακόμα και ασυμπτωματικά να είναι, πάλι έχουν το ίδιο ιικό φορτίο στο ρινοφάρυγγά τους. Όλοι μπορούμε να μολυνθούμε και όλοι μπορούμε να μεταδώσουμε τον ιό, ακόμα και εάν δεν έχουμε συμπτώματα. Αν δεν έχουμε συμπτώματα, λεγόμαστε ασυμπτωματικοί φορείς- και ένα μεγάλο μέρος τού πληθυσμού είναι ασυμπτωματικός. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό, πάντα να έχουμε στο νου πως κάθε άτομο που έχουμε μπροστά μας, είναι δυνητικά φορέας και πρέπει να προσέχουμε να εφαρμόζουμε τα μέτρα.
Τι πρέπει να προσέχουμε και τι να λέμε στα παιδιά μας;
Το πιο σημαντικό ίσως την εποχή αυτή είναι να έχουμε εμείς και τα παιδιά μας το αίσθημα της ατομικής ευθύνης και να προσέχουμε όλες τις κινήσεις μας. Είναι σημαντικό να είμαστε συνειδητοποιημένοι αλλά και προσεκτικοί για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, τα παιδιά μας, την υπόλοιπη οικογένειά μας, αλλά και τους γύρω μας. Πρέπει να τηρούμε οπωσδήποτε τα μέτρα ευλαβικά γιατί μπορεί ο καθένας να είναι φορέας και να μην το γνωρίζει. Είναι σημαντικό τόσο εμείς όσο και τα παιδιά μας αν παρουσιάσουμε συμπτώματα, έστω και λίγα, να μένουμε σπίτι για να μην κολλήσουν οι άλλοι.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί με τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε, ακόμα και αν είναι φίλοι μας. Όπως γνωρίζουμε, ο καθένας έχει τη ζωή του, και κατά τη διάρκεια της μέρας, δεν γνωρίζουμε ποιες είναι οι συναναστροφές του και πόσο προσεκτικός ήταν (αν φορούσε μάσκα, αν τηρούσε αποστάσεις κλπ.). Ο καθένας μπορεί να είναι ασυμπτωματικός φορέας η προ-συμπτωματικός (δηλαδή σε μερικές ημέρες θα γίνει συμπτωματικός) και στις δυο περιπτώσεις μπορεί να μεταδώσει τον ιό. Αυτό ισχύει για ενήλικες και παιδιά.
Είναι λοιπόν σημαντικό να κάνουμε πάντα ένα risk assessment σε κάθε κατάσταση καθημερινά και να αποφασίζουμε κατά πόσο υπάρχει ρίσκο, και αν ναι, αν θα παραμείνουμε με εφαρμογή όλων των μέτρων, ή αν θα αποφασίσουμε να φύγουμε. Αυτό είναι για την προστασία του ατόμου μας, όλης μας της οικογένειας, αλλά φυσικά κατ’ επέκταση και του σχολείου.
-Σε κάθε πλέον σας συναναστροφή, πρέπει να κρίνετε ποιο είναι το ρίσκο να «κολλήσετε» τον ιό και να αποφασίσετε τι θα κάνετε. Αν για παράδειγμα πάμε να πιούμε καφέ και δούμε ότι τα τραπέζια είναι πολύ κοντά το ένα με το άλλο ή ότι οι σερβιτόροι δεν φοράνε μάσκες, καλό θα ήταν να αποφύγουμε να καθίσουμε. Αν βγούμε να πιούμε καφέ με μία φίλη η οποία ταξιδεύει συχνά, βγαίνει έξω συχνά, δεν τηρεί τα μέτρα, άρα μπορεί να έχει μεγάλο ρίσκο να «κουβαλάει» τον ιό, θα μπορούσαμε είτε να μην πάμε είτε να αποφασίσουμε ότι θα πάμε, αλλά ότι θα εφαρμόσουμε όλα τα μέτρα: η καρέκλα μας θα είναι 2 μέτρα μακριά και ίσως να σκεφτούμε να φορέσουμε και μάσκα (αν είμαστε μέσα θα πρέπει οπωσδήποτε).
-Είναι σημαντικό να κάνουμε παρέα με ανθρώπους που γνωρίζουμε τι είδους ζωή κάνουν και πόσο τηρούν τα μέτρα και προσέχουν. Θα ήταν καλό να κάναμε παρέα με 1-2 οικογένειες σταθερά (και εκείνοι επίσης μόνο με 1-2 οικογένειες όμως) και να είναι ο πυρήνας των συναναστροφών μας. Όσο πιο πολλές παρέες έχουμε, τόσο πιο μεγάλο είναι το ρίσκο για εμάς αλλά και για όλους.
Μάσκες
-Οι χειρουργικές μάσκες είναι οι πιο αποτελεσματικές από τις απλές υφασμάτινες.
-Μετά τις χειρουργικές, οι υφασμάτινες είναι αποτελεσματικές, αλλά δεν πρέπει να είναι μονές, αλλά με διπλό και τριπλό ύφασμα ώστε να μπορούν να μπλοκάρουν τον ιό.
-Η μάσκα θα πρέπει να φοριέται πάνω από τη μύτη πάντα γιατί οι ιός όχι μόνο μπαίνει και από τη μύτη, αλλά βγαίνει και από τη μύτη- άρα μπορεί κανείς και να νοσήσει και τον δώσει σε κάποιον άλλον.
-Αν η μάσκα είναι μεγάλη και κρέμεται ή πέφτει, πρέπει να την μικρύνουμε. Η μάσκα πρέπει να εφαρμόζει στο πρόσωπο όπως γίνεται καλύτερα, για να μην μπει ο ιός από οποιοδήποτε άνοιγμα.
-Αν μια χειρουργική μάσκα είναι βρεγμένη, πρέπει να την πετάμε.
-Αν μία υφασμάτινη μάσκα είναι βρεγμένη, πρέπει να την αλλάζουμε.
-CDC: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/about-face-coverings.html
-ECDC: Δείτε εδώ ένα βίντεο https://youtu.be/T6ZqdpLfSqw
Γενικές συστάσεις
Συνωστισμός
-Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε όλοι τον συνωστισμό. Αν υπάρχει συνωστισμός και αναγκαστούμε να βρεθούμε μέσα σε αυτόν, πρέπει οπωσδήποτε να φοράμε μάσκα. Το ιδανικό θα ήταν να φοράμε μάσκα και να είμαστε 2 μέτρα από τον άλλον. Να θυμηθούμε ότι ο χρόνος έκθεσης στον ιό είναι αθροιστικός- 2 λεπτά εδώ, 2 λεπτά εκεί και 5 παραπέρα στη διάρκεια μίας ημέρας.
-Θα πρέπει να αποφεύγονται οι συγκεντρώσεις και τα παρτυ. Είναι εστίες μετάδοσης του ιού- ποτέ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος τον κουβαλάει- ακόμα και ασυμπτωματικά.
-Τα παιδιά μας, επίσης, θα ήταν καλό να έχουν 1-2 φίλους, που εμείς να γνωρίζουμε την οικογένεια και τι είδους ζωή κάνουν/ρίσκο έχουν. Θα ήταν καλό να αποφεύγουμε το παιχνίδι των παιδιών σε σπίτι και να βγαίνουμε μόνο έξω.
-Και έξω όμως, θα ήταν πολύ καλό να λέμε στα παιδιά να προσέχουν και να κρατούν αποστάσεις οπωσδήποτε. Εάν δεν μπορούν, μια σκέψη θα ήταν να φορέσουν μια μάσκα και να παίξουν – είναι απόλυτα ασφαλές.
-Στο σχολείο στο διάλειμμα, δεν αρκεί πού είναι έξω τα παιδιά- θα πρέπει να τηρούνε και αποστάσεις. Εάν είμαστε κοντά σε άλλα άτομα και δεν μπορούμε να τηρήσουμε τα 2 μέτρα, και πάλι μπορούμε να φορέσουμε την μάσκα. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι είναι για το καλό όλων ακόμα και εάν όλοι φαίνονται υγιείς.
Σχολικά και εσωτερικοί χώροι
-Όταν περιμένουν τα λεωφορεία το μεσημέρι, τα παιδιά πρέπει να θυμούνται ότι πρέπει να φοράνε τις μάσκες τους πάντα και να τηρούνται οι αποστάσεις.
-Mέσα στα σχολικά πρέπει οπωσδήποτε να φοράνε πάντα μάσκες. Πρέπει να τους ενημερώσουμε ότι αν βγάλουν τη μάσκα, υπάρχει κίνδυνος να αρρωστήσουν εκείνα, αλλά και να τους εξηγήσουμε πως αν για κάποιο λόγο είναι ήδη φορείς του ιού μπορεί να είναι η αιτία πού θα αρρωστήσει κάποιο άλλο παιδί.
-Πάντα να τονίζουμε την ανάγκη η μάσκα να καλύπτει μύτη και στόμα και να μην την ακουμπάνε.
-Αν βγάλουν τη μάσκα να τη βγάλουν από το λάστιχο και όχι από το ύφασμα- και να την ξαναβάλουν με τον ίδιο τρόπο.
-Μέσα στο σχολικό, δεν θα πρέπει να τρώνε (και να βγάζουν τη μάσκα) πάρα να τρώνε πριν μπούνε ή αφού βγούνε από το σχολικό.
-Χρήση αντισηπτικού: μπορεί τα παιδιά στη τσάντα τους να έχουν ένα αντισηπτικό και να το χρησιμοποιούν όποτε το χρειάζονται.
Τι να κάνουμε αν αρρωστήσει ένα παιδί
-Εάν το παιδί μας είναι άρρωστο, ακόμα και λίγα συμπτώματα να έχει, πρέπει πάντα να σκεφτούμε την πιθανότητα λοίμωξης με κορωνοιό. Όταν διανύουμε μια πανδημία, κάθε σύμπτωμα μπορεί να είναι ύποπτο.
-Καλύτερα να κρατάμε τα παιδιά στο σπίτι αν είναι άρρωστα, να τηλεφωνούμε στον παιδίατρο τους και να τα στέλνουμε στο σχολείο όπως ορίζει το πρωτόκολλο του ΕΟΔΥ το οποίο ακολουθεί και το σχολείο.
-Να θυμηθούμε ότι τα πιο πολλά παιδιά που έχουν COVID είναι είτε ασυμπτωματικά είτε έχουν λίγα συμπτώματα και μπορούν παρ’ όλα αυτά να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους, στο σχολικό, στην τάξη κ.ά.
Αρχές διαχείρισης ύποπτων ή επιβεβαιωμένων περιστατικών λοίμωξης COVID-19 σε σχολικές μονάδες
Δείτε το LINK
Αντιγριπικό εμβόλιο
-Όπως κάθε χρόνο η γρίπη έρχεται τον χειμώνα. Φέτος έχει ιδιαίτερη να μην κολλήσουμε γρίπη και άρα να κάνουμε όλοι το αντιγριπικό. Το United States Centers for Disease Control συστήνει κάθε χρόνο, να χορηγείται το αντιγριπικό εμβόλιο σε όλους τους ανθρώπους άνω των 6 μηνών, και όχι μόνο σε ευπαθείς ομάδες. Να θυμίσω ότι η γρίπη δεν είναι μια απλή ιωσούλα και μπορεί να προκαλέσει βαριά νόσο, να πάθει κανείς επιπλοκές και να χρειαστεί ακόμα και νοσηλεία. https://www.cdc.gov/flu/prevent/flushot.htm
-Η σύσταση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία φέτος, γιατί υπάρχει ενδεχόμενο να συν-νοσήσει κάποιος από γρίπη και κορωνοϊό. Καλό θα ήταν να μειωθεί αυτή η πιθανότητα γιατί μπορεί να αρρωστήσουμε πολύ, μπορεί να χρειαστούμε νοσηλεία, είτε για τη γρίπη, είτε για τον κορωνοϊό, είτε και για τα δύο, και τα κρεβάτια στα νοσοκομεία θα είναι λιγοστά. Επίσης, όσοι πιο πολλοί κάνουν το εμβόλιο, δημιουργείται η ανοσία τής αγέλης στην κοινότητα (αν φτάσουμε το 70%) και δεν κυκλοφορεί ο ιός της γρίπης.
Άννα-Πελαγία Μαγγιωράκου MD, FIDSA
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Senior Expert, Healthcare Associated Infections and Antimicrobial Resistance
European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC)
Μέλος Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων CGS