Τί είναι η Δυσαναγνωσία και πώς ένας γονιός μπορεί να βοηθήσει το παιδί του;

Η Δυσαναγνωσία είναι οι δυσκολίες που σχετίζονται με την αναγνωστική ικανότητα του κάθε παιδιού. Οι δυσκολίες αυτές στηρίζονται, κυρίως, στην  ελλειμματική ικανότητα φωνολογικής αποκωδικοποίησης των ήχων και των γραμμάτων, που σημαίνει πως το παιδί δεν είναι σε θέση να καταλαβαίνει και να συντάσσει ομοιοκαταληξίες, να αναγνωρίζει τους ήχους των γραμμάτων μέσα στις λέξεις και να χωρίζει και να ενώνει συλλαβές. Δεν έχει, δηλαδή, ικανοποιητική αντίληψη της φωνολογικής δομής της γλώσσας.

Στατιστικά η συχνότητα εμφάνισης είναι παρόμοια σε αγόρια και κορίτσια. Αφορά το 4-10% των παιδιών.  Η Δυσαναγνωσία συνυπάρχει με το φαινόμενο της Δυσαριθμησίας σε ποσοστό 17-43% και με το φαινόμενο της Δυσλεξίας σε ποσοστό 70%.

Ένας καλός αναγνώστης έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Έχει σωστή ροή λόγου την ώρα που διαβάζει.
• Διαβάζει με ακρίβεια και εκφραστικότητα.
• Τονίζει σωστά τις λέξεις και σταματάει στα σημεία στίξης.
• Ακολουθεί και κατανοεί τις λέξεις και τις προτάσεις του κειμένου.
• Βρίσκει την κεντρική ιδέα του κειμένου και να την αναπαράγει προφορικώς ή γραπτώς, όταν του ζητηθεί.
• Κάνει προβλέψεις.
• Χρωματίζει τον τόνο της φωνής του ανάλογα με το ύφος του κειμένου που διαβάζει.
• Ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ικανοποιητικό χρόνο.
• Αναγνωρίζει τυχόν λάθη και να κάνει αυτόματα αυτοδιόρθωση.
• Αναγνωρίζει τις ομοιοκαταληξίες σε ένα ποίημα.
• Διαβάζει μέσα σε ένα λεπτό ένα ικανοποιητικό αριθμό λέξεων.
• Έχει αυτοπεποίθηση την ώρα της ανάγνωσης.

Ο αναγνώστης με Δυσαναγνωσία έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Ασκεί μεγάλη πνευματική προσπάθεια για να διαβάσει ένα κείμενο.
• Διαβάζει αργά και διστακτικά.
• Το επίπεδο ανάγνωσής του δεν αντιστοιχεί στην ηλικία που βρίσκεται.
• Χάνει τη σειρά του κειμένου.
• Διαβάζει λάθος τις λέξεις, χωρίς ο ίδιος να το καταλαβαίνει.
• Διαβάζει ένα κείμενο είτε ανά λέξη είτε σε μικρές φράσεις.
• Δεν τονίζει σωστά.
• Παρουσιάζει δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση των ήχων, κυρίως των δίψηφων συμφώνων (π.χ. στ-τσ-τζ).
• Παρουσιάζει δυσκολίες στην ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων.
• Ακολουθεί την καθρεπτική ανάγνωση μικρών λέξεων (π.χ. αν-να)
• Δεν προφέρει σωστά τα φωνήεντα και τα συμπλέγματα συμφώνων μέσα στις λέξεις (π.χ, χόνω αντί χάνω και πένω αντί πλένω).
• Αντικαθιστά λέξεις που ξεκινούν με το ίδιο γράμμα ή έχουν την ίδια κατάληξη (π.χ. πόδι αντί παιδί ή χαρίζω αντί χωρίζω).
• Παραλείπει συλλαβές (π.χ. καρότο / κατο).
• Δεν αναγνωρίζει τις λέξεις υψηλής συχνότητας.
• Δεν ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ικανό χρόνο.
• Αγνοεί τα σημεία στίξης.
• Προσθέτει επιπρόσθετους φθόγγους ή συλλαβές στις λέξεις που διαβάζει.
• Δεν αποδίδει την κεντρική ιδέα του κειμένου προφορικώς ή γραπτώς.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν με πολλούς τρόπους τα παιδιά τους. Πρωτίστως, είναι σημαντικό να παίζουν μαζί τους παιχνίδια συλλαβικής επίγνωσης. Για παράδειγμα, να γράφουν σε μια άσπρες κάρτες λέξεις, όπως πατάτα ή καρότο, να τις κόβουν σε συλλαβές και ζητούν από το παιδί να τις ενώσει ώστε να φτιάξει τις λέξεις. Μπορούν δισύλλαβες ή τρισύλλαβες λέξεις που έχει το παιδί για ορθογραφία ή λέξεις από κείμενο, να τις κυκλώσουν και το παιδί με κύβους από lego σε χρώματα πράσινο (αρχική συλλαβή), κίτρινο (μεσαία συλλαβή) και κόκκινο (τελική συλλαβή), να δείξει για την κάθε συλλαβή της λέξης σε ποιο χρώμα κύβου αντιστοιχεί. Να δίνουν φύλλα εργασίας, που μπορούν να βρουν στο διαδίκτυο, με λαβύρινθους, που χρειάζεται να ενωθούν οι συλλαβές, ώστε να σχηματιστεί η λέξη, πάζλ για σχηματισμό λέξεων και πολλά κρυπτόλεξα. Μπορούν λέξεις που βλέπουν πως το παιδί δυσκολεύεται να διαβάσει, να τις γράψουν σε ένα φύλλο Α4, με μεγάλα γράμματα,  η μία δίπλα στην άλλη, με κάποια απόσταση και το παιδί να τις διαβάζει 1χ κάθε μέρα. Για το κείμενο που το παιδί έχει για ανάγνωση, του ζητούν να το διαβάσει 1χ από μέσα του, είτε βάζοντας έναν χάρακα κάτω  από κάθε πρόταση είτε ακολουθώντας το κείμενο με το μολύβι του και να περιγράψει με λίγα λόγια αυτό που κατάλαβε. Κατόπιν, το διαβάζουν μαζί, με τη φωνή τους να είναι πιο δυνατή από του παιδιού και έπειτα, το αντίθετο. Τέλος, το παιδί το διαβάζει μόνο του. Τις λέξεις που συνεχίζει να δυσκολεύεται να διαβάζει, τις γράφουν από πάνω, χωρίζοντάς τες σε συλλαβές, βάζοντας ανάμεσα κάθετες γραμμές. Το παιδί διαβάζει την κάθε συλλαβή της λέξης και μετά ολόκληρη τη λέξη, 3χ. Την τελευταία φορά τη διαβάζει με κλειστά τα μάτια. Μπορούν να ενθαρρύνουν το παιδί να διαβάζει βιβλία, με περιεχόμενο 1 με 2 χρόνια πιο κάτω από την ηλικία  που βρίσκεται, ώστε να αγαπήσει το διάβασμα και να κατανοεί αυτό που διαβάζει. Κάποιες φορές, το παιδί μπορεί να διαβάζει δυνατά μέρη από το βιβλίο και μετά να συζητά με τους γονείς αυτό που κατάλαβε, ώστε να αναπτύσσεται μια εποικοδομητική συζήτηση. Μπορούν οι γονείς, καθημερινά, να συζητούν επίκαιρα θέματα με το παιδί, ώστε να το βοηθήσουν να διευρύνει τις γνώσεις τους και να εμπλουτίζεται το λεξιλόγιό τους.

Η δυσαναγνωσία, όπως και κάθε μαθησιακή δυσκολία αντιμετωπίζεται αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως. Ο γονιός, ακολουθώντας τις υποδείξεις του ειδικού που έχει εμπιστευτεί για την παρέμβαση του παιδιού του, μπορεί να το βοηθήσει με τον πιο ουσιαστικό και χρηστικό τρόπο, με αποτέλεσμα εκείνο να εξελιχθεί σε έναν πολύ καλό αναγνώστη. Η ανάγνωση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος στη ζωή του παιδιού, γι’ αυτό αν παρουσιάσει τυχόν δυσκολίες, αξίζει τον κόπο να το βοηθήσουμε. 

Βιβλιογραφία